Stamboomonderzoek
Wie waren uw voorouders? Waar hebben zij gewoond? Waar komt uw achternaam vandaan? Allemaal vragen die aan het begin staan van onderzoek naar de stamboom. Maar hoe begint u daarmee? Deze pagina is bedoeld om u op weg te helpen met uw onderzoek. Het behandelt de meest gebruikte bronnen, waar deze te vinden zijn, en hoe u verder kunt zoeken.
Het begin: de eerste honderd jaar
Wegens privacywetgeving zijn veel ‘recente’ archiefbronnen betreffende personenonderzoek nog niet openbaar. Een geboorteakte is bijvoorbeeld pas na 100 jaar openbaar. Daarom is het handig om in eerste instantie vooral informatie in te winnen bij familie. Vraag familieleden om namen, geboortedata, trouwboekjes, overlijdensadvertenties, bidprentjes, enzovoorts. Hoe meer informatie u kunt verzamelen, hoe makkelijker u uiteindelijk onderzoek kunt doen in de archieven.
Ook belangrijk is het goed documenteren van de onderzoeksresultaten. Blijf noteren waar u bepaalde informatie gevonden hebt, zodat u dit later nog goed terug kunt vinden. In het begin zal de informatie nog vrij overzichtelijk zijn met maar een paar namen en data, maar dit loopt al heel snel op met vele generaties die terug gaan. Het is een persoonlijke keuze hoe u dit doet: op papier, via de computer of via allerlei stamboom-programma’s (betaald of gratis). Het is afhankelijk van uw onderzoeksvraag hoe u de informatie het beste kunt noteren. Een voorbeeld is de te downloaden kwartierstaat (te vinden aan de onderzijde van deze pagina).
Bronnen om die stap terug in de tijd te nemen:
-
Geboortekaartjes, trouwboekjes, overlijdensadvertenties, bidprentjes, (foto)albums, krantenberichten, testamenten, correspondentie, etc.
Doop-, Trouw- en Begraafboeken
Doop-, Trouw- en Begraafboeken (DTB-boeken) zijn de meest gebruikte bronnen voor voorouderonderzoek vóór het jaar 1811 toen in de meeste Nederlandse gemeenten de burgerlijke stand werd ingevoerd. De DTB-boeken zijn opgemaakt door de kerkelijke gemeenschappen. In 1811 moesten de kerken hun DTB-registers bij de burgerlijke gemeenten inleveren. Zij dienden als basis voor de nieuwe burgerlijke stand registers. Deze voorlopers van de burgerlijke stand administratie werden ‘retroacta’ genoemd. Nog steeds staan de DTB-boeken daarom ook bekend onder de benaming RBS (Retroacta Burgerlijke Stand).
De DTB-boeken geven informatie over, zoals de naam al zegt: doop, trouw en begraaf (let op: dus geen geboortedatum, maar een doopdatum, en geen sterfdatum maar een begraafdatum). Daarnaast worden lidmatenboeken ook vaak genoemd bij de dtb-collectie, die informatie verschaffen over de leden van een kerkelijke gemeenschap.
Elke kerk had haar eigen manier om de administratie bij te houden. Welke gegevens te vinden zijn zal dus verschillen per kerk. Het gaat hierbij om de naam van de persoon, datum, namen van ouders, namen van getuigen, woonplaats of wijken, geboortedatums, etc.
De DTB-boeken bevinden zich voor een groot deel in één archieftoegang: SARA 3019. Een deel van de boeken is later overgekomen vanuit de kerken (contraboeken), en zijn te vinden in de archieven van die betreffende kerkgemeenschappen (zoek op ‘hervormde gemeente [plaatsnaam]’ of ‘rooms-katholieke [plaatsnaam]’). Op de website zijn deze bronnen helaas (nog) niet op naam doorzoekbaar, maar vaak zijn digitale scans wel beschikbaar.
Op de website van Wie Was Wie en Open Archieven zijn de DTB-boeken wél op naam te doorzoeken. Deze websites bevatten de informatie afkomstig van het Gelders Archief: dit is wellicht niet compleet, maar wel een handig en snel zoekmiddel.
In het bovenste gedeelte op de website, staat aangegeven ''Hulp bij onderzoek''. Als u daarop klikt en vervolgens op ''Onderzoekpagina's en informatiebladen'', dan is er een informatieblad te vinden dat meer informatie bevat over de DTB-boeken en hoe daarin te zoeken.
Makkelijk hulpmiddel: de bevolkingsregisters
De meeste gemeenten in Nederland startten in 1850 met de aanleg van een bevolkingsregister. Het bevolkingsregister volgt iemand door de tijd van woonplek naar woonplek binnen de gemeente. Als iemand ging verhuizen naar een andere gemeente, werd de nieuwe woonplaats genoteerd, met de datum van vertrek. Ook een overlijdensdatum werd (vaak) opgeschreven. Anders dan de akten van de burgerlijke stand, die de individuele burger betreffen, geeft het bevolkingsregister meteen een overzicht van een familie op één pagina.
In 1920 werden de vastbladige registers veelal vervangen door losse gezinskaarten. Vanaf 1939 kwam er een nieuw systeem: de persoonskaart. In 1994 schakelden gemeenten over op een geautomatiseerde bevolkingsadministratie: de Gemeentelijke Basis Administratie (GBA).
Deze bevolkingsregistratie zijn dus uitstekende bronnen om snel veel informatie te kunnen vinden, maar let op: er kunnen altijd fouten worden gemaakt door de ambtenaren. Controleer namen, geboortedata en andere belangrijke informatie altijd bij de officiële bron: de akten van de burgerlijke stand.
In onze personenzoektoegang kunt u op naam zoeken in o.a. de bevolkingsregisters. Let op: ga er niet vanuit dat deze index compleet is of dat er geen informatie is bij een bepaalde zoekterm (houd rekening met menselijke fouten, verschillende spelwijzen van een naam en openbaarheidsbeperkingen). Op deze pagina staat aan de rechterkant een informatieblad over bevolkingsregisters. Meer informatie over inzage en openbaarheidsbeperkingen kunt u vinden via onderstaande button.
Privacy, openbaarheid en auteursrecht
Controleer bij de bron: akten van de burgerlijke stand
Voor voorouderonderzoek zijn de akten van de burgerlijke stand de meest gebruikte bron. Aangezien de aangifte van geboorte, huwelijk en overlijden sinds 1811 verplicht is, is het tevens de meest complete en betrouwbare bron voor voorouderonderzoek in de 19e en 20e eeuw. De akten worden in tweevoud opgemaakt: één exemplaar blijft bij de betreffende gemeente, het andere exemplaar gaat naar de arrondissementsrechtbank (en later is dit terecht gekomen bij het Rijksarchief waartoe de gemeente behoort). Akten uit de Achterhoek en een deel van de Liemers zijn dus zowel bij het Erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers (ECAL) als bij het Gelders Archief te vinden.
Op dit moment zijn de akten van de burgerlijke stand op de website van ECAL (nog) niet op naam doorzoekbaar, maar wel digitaal beschikbaar. Houd hier wel rekening met openbaarheidsbeperkingen: geboorteakten zijn openbaar na 100 jaar, huwelijksakten na 75 jaar en overlijdensakten na 50 jaar. Als u naam, datum en plaats weet dan kunt u ze op onze website opzoeken: zoek op ‘burgerlijke stand’ (hierachter kunt u plaats of gemeente typen). Een toegang met akten van de burgerlijke stand heeft als titel bijvoorbeeld: “Gemeentebestuur Bronckhorst – akten burgerlijke stand, 1811-1950”.
Het verschilt per gemeente hoe u kunt zoeken. Soms zijn meerdere jaartallen in één boek gebonden. U kunt dan op datum zoeken naar de gezochte persoon. Soms zijn er voor- of achterin het boek ook tabellen te vinden met een overzicht van de personen en in welk aktenummer ze te vinden zijn (de zogenaamde tienjarige tafels). Zo kunt u op jaartal en aktenummer zoeken.
Handige websites om wél op naam te kunnen zoeken zijn Wie Was Wie en Open Archieven. Deze websites bevatten genealogische informatie uit heel Nederland, waaronder de akten van de burgerlijke stand uit de collectie van het Gelders Archief.
Kijk voor meer informatie over de akten van de burgerlijke stand en hoe daarin te zoeken in het informatieblad hierover, te downloaden aan de rechterkant van deze pagina.
Mooie bijkomstigheid bij de huwelijksakten: huwelijkse bijlagen
Om te kunnen trouwen moesten bruidegom en bruid enkele bewijsstukken inleveren, de zogenoemde huwelijksbijlagen. Deze bijlagen betreffen vooral afschriften van verschillende akten die verdere informatie over het bruidspaar geven. Vooral de oudste huwelijksbijlagen zijn belangrijk voor het onderzoek, omdat het vaak afschriften zijn van akten van vóór de tijd van de burgerlijke stand.
Deze huwelijkse bijlagen zijn dus nog een mooie bron van informatie. Klik op onderstaande button om te zien welke huwelijkse bijlagen wij in het archief hebben. Deze stukken zijn (nog) niet digitaal toegankelijk, maar kunnen wel op de studiezaal bekeken worden. Kijk voor meer informatie hierover in het informatieblad over de burgerlijke stand aan de rechterkant van deze pagina.
Nog meer bronnen
Bovenstaande bronnen zijn uiteraard niet de enige archieven waar u informatie kunt vinden over uw familieleden. Ook de notariële archieven, rechterlijke archieven, belastingregisters, militieregisters, kadasters, enz. zitten vol met genealogische informatie. Neem een kijkje op onze hulppagina voor meer informatiebladen over onze archieven. Kijk voor handige links ook op onze linkpagina.
Daarnaast worden vaak diverse cursussen en workshops gegeven die u kunnen helpen met uw onderzoek, zoals genealogie, paleografie, kadaster, etc..
Documenten
Klik op onderstaande buttons om de documenten te bekijken.
Informatieblad bevolkingsregisters
Informatieblad burgerlijke stand
Informatieblad doop-, trouw-, en begraafboeken